‘Wat kan domotica betekenen voor cliënten en medewerkers’…
Vandaag de dag wordt in de ouderensector veel gebruikt gemaakt van domotica. Domotica kan worden ingezet om cliëntgerichtere zorg te leveren, om het personeel te ontlasten en om de eenzaamheid onder ouderen te bestrijden.

Zorgdomotica
Domotica in zorginstellingen wordt ook wel zorgdomotica genoemd. In de zorg wordt domotica vooral toegepast om de kwaliteit van leven van cliënten te verbeteren en om een veiligere omgeving voor hen te creëren. Dit kan bijvoorbeeld door toezicht te houden op bewoners. Door gebruik te maken van camera’s en sensoren. Eerste generatie domotica waren bedoeld om mensen met een beperking te ondersteunen. Voorbeelden zijn trapliften, rolstoelen en personenalarmsystemen waarbij als men in nood is op een alarmknop (polsband of halszender) drukt. De afgelopen jaren zijn er meer mogelijkheden en toepassingen gekomen. Zo maken tweede generatie domotica gebruik van slimme communicatietechnieken en het ethernet (internet). Voorbeelden van tweede generatie domotica zijn: uitluistersystemen, bewegingsmelders, valdetectoren, camera’s en belmatjes in bed. Via camerabeelden kunnen cliënten in te gaten worden gehouden. Derde generatie domotica worden onder andere gebruikt om veranderingen in het leefpatroon van cliënten met dementie te detecteren.

Het gebruik van domotica biedt veel voordelen. Tegelijkertijd mogen we niet vergeten dat ze ook een vorm van vrijheidsbeperking zijn. Daarom kunnen ze niet ‘standaard’ worden ingevoerd. Het is daarom belangrijk om er zorgvuldig mee om te gaan. Daarom vindt er in verpleeghuizen per cliënt, per situatie overleg plaats over het gebruik. De privacy en de vrijheid van cliënten mag immers niet onnodig worden geschonden. Belangrijk is het om een duidelijke visie te hebben hoe de zorgtechnologie kan worden ingezet. Domotica kan echter niet voorkomen dat een cliënt valt. Een nadeel is dat het inzetten van domotica in verpleeghuizen soms ook een vorm van schijnveiligheid kan creëren. Cliënten kunnen zich (onterecht) veilig wanen of medewerkers kunnen minder alert worden. Het gebruik van domotica valt of staat overigens met een goed ICT- systeem. En men is voor een goed werkend systeem afhankelijk van leveranciers. Zo kunnen valse meldingen een doorn zijn in het oog van medewerkers. Iemand zal maar vallen en het systeem merkt dit niet op.

Ouderen meer in beweging door zorgdomotica
Domotica en andere technologie kunnen ingezet worden om persoonsgerichtere zorg te leveren en ook om zelfregie en zelfredzaamheid te bevorderen. Zo werkt een aantal verpleeghuizen met leefcirkels. Als een cliënt met dementie buiten de cirkel komt – bepaald aantal kilometers – wordt er een signaal gestuurd naar een medewerker en of zelfs de buurt. Een voordeel is dat de frisse lucht en de lichamelijke inspanning de gezondheid van de cliënt ten goede komt. Cliënten hebben zo meer bewegingsvrijheid en kunnen hierdoor naar buiten wanneer het hen uitkomt. Op deze manier kunnen verpleeghuizen beter voldoen aan de wensen en behoeften van hun cliënten.

Zorgdomotica om de eenzaamheid onder ouderen te bestrijden
Het ideaalbeeld zou zijn dat medewerkers genoeg tijd hebben om ook tussen de zorgmomenten door tijd te maken voor een babbeltje. Helaas is de praktijk weerbarstig. Veel medewerkers in het verpleeghuis komen door de hoge werkdruk soms niet toe aan het geven van extra tijd en aandacht aan hun cliënten. Ook zijn er ouderen in het verpleeghuis die nooit bezoek krijgen. Het inzetten van zorgrobotten om mensen gezelschap te houden – om de eenzaamheid onder ouderen te bestrijden – kan uitkomst bieden. Sommige medewerkers, cliënten en hun naasten vinden een robot een aanwinst. Niet iedereen is hier natuurlijk even enthousiast over. Zo zijn anderen zeer sceptisch over het inzetten van zorgrobotten en maken zij liever een praatje met mensen van vlees en bloed, die oprecht interesse tonen.

DOMOTICA KUNNEN INGEZET WORDEN OM HET PERSONEEL TE ONTLASTEN

Zorgdomotica om het personeel te ontlasten
Door het slim inzetten van domotica kan personeel beter ingezet worden en eventueel worden ontlast. Plafondliften die mensen uit bed tillen kunnen verpleegkundigen fysiek ontlasten door het verminderen van rugklachten en nekklachten. Een ander voordeel is dat er in plaats van twee verpleegkundigen er vaak nog maar één persoon nodig is. De tweede en derde generatie domotica zoals camera’s met bewegingsdetectie, sensoren, dwaaldetectie worden veel ingezet in verpleeghuizen. Op deze manier wordt tijd bespaard. Voorheen moest een medewerker op alle alarmsignalen reageren. Nu kan bij afgaan van een alarm op een app (smartphones) de cliënt op een beeldscherm (camera) in de gaten worden gehouden. Gekeken kan worden of de cliënt daadwerkelijk in nood verkeerd. De tijd die zo overblijft kan worden ingezet om meer aandacht te gegeven aan andere cliënten. Hierdoor kunnen medewerkers efficiënter werken. Investeren in domotica is natuurlijk niet zonder de nodige kosten, maar investeren in domotica lijkt steeds meer een noodzaak voor de toekomst. Een ongewenst neveneffect is dat op de lange termijn de kloof tussen goede en slechte verpleeghuizen steeds groter wordt. De verwachting is dat verpleeghuizen die er tijd en geld voor vrijmaken op de lange termijn naast hun medewerkerstevredenheid ook hun cliëntentevredenheid vergroten.

Nieuwe innovatie en technologie voor verpleeghuizen
Andere vormen van technologie en innovatie kunnen ook ingezet worden voor cliënten in verpleeghuizen. Zo lopen er verschillende experimenten met onder andere fysiotherapeuten die valpreventielessen geven aan ouderen in hun eigen woning. Ouderen krijgen tijdens deze lessen Augmented Reality (AR) brillen op. Met AR wordt er iets toegevoegd aan de echte omgeving zoals een ballon. De cliënt moet deze ballon zien te raken. Een voordeel van een dergelijke bril is dat een patiënt in zijn eigen vertrouwde omgeving zijn spieren traint. Ook voor parkinsonpatiënten lopen er onderzoeken met brillen die geluiden of virtuele strepen (cues) op de grond laten zien, zodat patiënten beter kunnen lopen. Verder zou AR kunnen helpen bij het opleiden van verpleegkundigen door technische handelingen te oefenen. Een voorbeeld is het vinden van een bloedvat voor intraveneuze injecties door het projecteren van de bloedvaten op de onderarm van een cliënt. Dit belooft wat voor de toekomst en zal naar alle waarschijnlijk ook in veel verpleeghuizen worden toegepast om de kwaliteit van leven van de cliënt te verbeteren.

Ninotsjka Scheuer – Onderzoeker/adviseur
T | 06 34 81 87 99
E | n.scheuer@parview.nl