ONDERZOEK NIEUW KWALITEITSSTANDAARD VERPLEEGHUISZORG
Halverwege 2017 tot begin 2018 heeft ParView onderzoek gedaan naar de implementatie van het ‘Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg’. Dit kwaliteitsstandaard is vorig jaar op 13 januari 2017 gepubliceerd door het Zorginstituut Nederland (ZIN) en is juridisch bindend voor verpleeghuizen. Het kader beschrijft onder andere waar de kwaliteit van zorg aan moet voldoen voor ouderen in verpleeghuizen. Het doel van het kwaliteitskader verpleeghuiszorg is namelijk te komen tot een optimale kwaliteit van leven van de cliënt. Wij waren nieuwsgierig naar hoe verpleeghuizen het kader implementeren, wat hun uitdagingen zijn en hoe de kwaliteit gewaarborgd kan worden. Inmiddels doen al een kleine 30 verpleeghuizen mee aan ons kwalitatieve onderzoek.
Wat is er anders aan het ‘nieuwe’ kader?
In het huidig kader is één van de belangrijke thema’s het leveren van persoonsgerichte zorg. In voorgaande kaders stond de cliënt ook centraal. Kenmerkend, ‘nieuw’ aan dit kader is het leren en verbeteren van kwaliteit en de extra aandacht voor de personeelssamenstelling. Kernbegrippen volgens het ZIN zijn verantwoordelijkheid dragen en bewuste afwegingen maken. Ook ligt de nadruk nu meer op faciliteren dan op besturen.
Reacties van respondenten op het kader.
Aan de ene kant zijn de meeste organisaties te spreken over het ‘nieuwe’ kader. Bijna iedereen is het eens met de aandacht voor persoonsgerichte zorg in het kader en vindt dat het kader aansluit bij eigen plannen en/of projecten. Zo is er bijvoorbeeld los van het kader meer aandacht gekomen voor het levensverhaal van de cliënt. De reacties op het kader waren overwegend positief, maar aan de andere kant is men wel kritisch over de normen en de eisen die het kader stelt. Men heeft vragen bij de normen over bijvoorbeeld de personeelssamenstelling en vraagt zich af of deze normen bijdragen aan de kwaliteit. Eén van de nieuwe vereisten uit het kwaliteitskader is om de personeelssamenstelling op de eigen website te publiceren. Hierbij gaat het om het publiceren van: het aantal medewerkers en vrijwilligers, aard van de zorgverleners, kwalificatieniveau, de verhouding leerling/gediplomeerden, in- door- en uitstroomcijfers, ziekteverzuim en de ratio personele kosten versus opbrengsten. Volgens de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft inmiddels 85% van de verpleeghuizen hun personeelssamenstelling gepubliceerd op de eigen website. Slechts 3% van deze organisaties hebben alle gegevens gepubliceerd op de website en 83% mist meerdere gegevens over de personeelssamenstelling.
De personeelssamenstelling is voor 90% van de verpleeghuizen een uitdaging
Uit de interviews blijkt dat 90% van de organisaties uitdagingen hebben op het gebied van hun personeelsbestand. Hierbij valt te denken aan onvoldoende gekwalificeerd personeel kunnen vinden; het aantrekken en het behouden van jongeren en medewerkers. Ook het leren en verbeteren binnen zelforganiserende teams, het zoeken naar de juiste samenstelling of mix, zodat dit beter aansluit bij de zorgvraag en het toezicht op de groep zijn uitdagingen. De vergrijzing in combinatie met de relatief hoge levensverwachting, de hoger werkdruk en het toenemende tekort aan personeel maakt het oplossen van deze problematiek nog lastiger. Wat betekent dit in de praktijk? V&VN melde bijvoorbeeld dat meer dan 60% van de verzorgenden en verpleegkundigen extra diensten draait. Het is dan zaak om te kijken of deze werkdruk verminderd kan worden.
Een mogelijk oplossing is het ontschotten van de arbeidsmarkt.
Het kabinet heeft de ambitie om dit personeelstekort zoveel mogelijk terug te dringen door zich te focussen op 3 actiepijlers. Ten eerste, willen ze ervoor zorgen dat studenten en herintreders meer voor de zorg kiezen. Ten tweede, wordt het leren van zowel medewerkers en studenten bevorderd door onder andere het aanbieden van stageplekken. Ten derde, stimuleert het kabinet anders werken door job-carving en taakherschikking meer aandacht te geven en meer te doen aan technologie en innovatie. Job carving houdt in dat bedrijfsprocessen anders en beter worden georganiseerd door taken /werkzaamheden opnieuw te verdelen of ‘af te splitsen’. Taakherschikking en job-carving kan volgens het kabinet door onder meer combibanen te creëren. Zorgverleners die in het ziekenhuis werken, zouden ook als wijkverpleegkundige of als verpleegkundige in de intramurale zorg aan de slag kunnen.
Momenteel is ParView bezig met vervolgonderzoek.
Wij willen meer inzicht krijgen in hoe personeel slim kan worden ingezet ondanks de hoge werkdruk en onderbezetting en de toegenomen zorgcomplexiteit. De uitdagingen op de arbeidsmarkt zullen de komende jaren ondanks de inspanningen van de overheid namelijk niet (direct) opgelost worden. Verder zijn we nieuwsgierig naar de invloed van een kortere verblijfsduur van cliënten op de werkzaamheden van medewerkers? Ook willen we kijken welke factoren een positieve invloed hebben op het leren en verbeteren en hoe dit beter ingebed kan worden in zorgorganisaties. Denkt u dat uw organisatie een voorbeeld kan zijn voor anderen en/of wilt u meedoen met vervolgonderzoek? Voor informatie en vragen kunt u contact met mij opnemen.
Ninotsjka Scheuer – Onderzoeker/adviseur
T | 06 34 81 87 99
E | n.scheuer@parview.nl